- De Chinese president Xi Jinping houdt er rekening mee dat Vladimir Poetin kan worden afgezet, stelt een onderzoeker van de denktank Atlantic Council.
- China lijkt voorzichtig bezig met het aanhalen van de banden met een potentiële opvolger van Poetin, premier Mikhail Mishustin.
- Tegelijk lijkt Xi alle opties open te willen houden.
- Lees ook: Wat gebeurt er als Poetin doodgaat? ‘Er zijn geen politieke partijen die daadwerkelijk iets voorstellen, er zijn geen politici die naar voren kunnen treden’
De Chinese president Xi Jinping en zijn Russische collega Vladimir Poetin presenteren zich naar de buitenwereld toe als trouwe bondgenoten. In een gezamenlijk partnerschap ‘zonder grenzen’ spannen China en Rusland zich in om de macht van de Verenigde Staten te beteugelen.
Maar Xi lijkt minder overtuigd te zijn van dit bondgenootschap dan op het eerste gezicht lijkt, denkt econoom Anders Åslund van de Amerikaanse denktank Atlantic Council.
Åslund schrijft in een opiniestuk van deze week dat er duidelijke aanwijzingen zijn dat de Chinese leider rekening houdt met scenario’s waarbij Poetin van het politieke toneel verdwijnt. Dat zou kunnen zijn vanwege een staatsgreep waarbij Poetin de macht verliest, of bijvoorbeeld doordat Poetin ziek wordt en overlijdt.
Åslund wijst in dit verband op het bezoek van de Russische premier Mikhail Mishustin aan Beijing van afgelopen mei. Volgens de onderzoeker probeert de Chinese president Xi nu al de banden met een mogelijke opvolger van Poetin aan te halen.
Mishustin kreeg afgelopen maand een zeldzame een-op-een ontmoeting met Xi. De Russische premier werd groots ontvangen in de Grote Hal van het Volk in het Chinese parlement. Hier kreeg hij volgens Åslund een uitzonderlijk onthaal "dat verder ging dan de gebruikelijke Chinese en Russische diplomatieke protocollen".
Kremlinologie terug van nooit weggeweest
In de gesloten werelden van Russische en Chinese politiek, waar betrouwbare informatie over de denkwijze en beslissingen van leiders schaars is, vertrouwen analisten op subtiele signalen om de machtsdynamiek te ontwaren.
Deze zogeheten "Kremlinologie", die ontstond tijdens de Koude Oorlog, is springlevend. Toen Poetin tijdens de coronapandemie begon met het ontvangen van wereldleiders aan een gigantische tafel, zorgde dat voor een stroom aan speculaties over zijn geestestoestand. Op dezelfde manier wordt er gekeken naar de geheime wereld van de Chinese politiek.
Tussen de regels door zagen geopolitieke experts eerder al spanningen in de relatie tussen Xi en Poetin. Zoals de weigering van de Chinese president om een nieuwe gaspijplijn tussen China en Siberië goed te keuren. Dit werd gezien als een hint van Xi om te benadrukken wie de belangrijkste partner is in het Sino-Russische bondgenootschap.
China kijkt verder dan Poetin
Waarom werd Mishustin in mei ontvangen in Beijing en niet Poetin, vraagt Åslund zich af. "Dit zal de Russische leider niet leuk gevonden hebben", schrijft de econoom die in de jaren 1990 adviseur was de toenmalige Russische regering.
Volgens Åslund was de opvallende afwezigheid van premier Mishustin bij een recente ontmoeting van Veiligheidsraad van de Russische Federatie een teken van Poetins onvrede. "Ouderwetse Kremlinologie geeft misschien de beste indicatie dat China niet alle kaarten op Poetin zet en andere relaties wil cultiveren binnen Rusland."
Wie denkt aan mogelijke opvolgers van Poetin, komt niet vanzelfsprekend uit bij Mishustin. De voormalige belastingmedewerker staat bekend als een effectieve manager, maar ook niet veel meer dan dat. Volgens het onafhankelijke Russische platform Meduza speelde Mishustin "geen enkele" rol bij de invasie van Oekraïne.
Ali Wyne, een analist bij de in Washington gevestigde denktank Eurasia Group, stelt tegen Insider dat geruchten rond de kwakkelende gezondheid van Poetin ervoor zorgen dat dat Beijing "noodplannen voorbereidt". Dat wijst er overigens niet op dat er "strategische belangen spelen".
"Gelet de vele geruchten over Poetins' gezondheid en speculaties over een nederlaag in Oekraïne - allemaal dingen die zijn positie ondermijnen - bereiden veel landen zich voor op een toekomst zonder Poetin", zegt Wyne. "China, maar ook de Verenigde Staten doen dit. Ze moeten allemaal rekening houden met de gevolgen voor het Russische beleid in binnen- en buitenland van een eventueel vertrek van Poetin."
Wyne wijst er daarom op dat het te vroeg is om te speculeren of Xi een voorkeur heeft, als het gaat om toekomstige Russische leiders. "Denk aan de vele malen dat Poetin en Xi elkaar hebben ontmoet, hoe ze zich samen in toenemende mate verzetten tegen Amerikaanse invloeden en de prioriteit die hun samenwerking krijgt. Dat laat zien dat het te vroeg is om te concluderen dat Beijing aanstuurt op nieuw Russisch leiderschap".
